Jednym z uzależnień, które najczęściej spotyka ludzi młodych, jest narkomania. Leczenie odwykowe, jakie oferujemy w Prywatnym Ośrodku Terapii Uzależnień LEWIN, to zintegrowane działania mające na celu oczyszczenie organizmu z toksyn po długotrwałym nadużywaniu substancji psychoaktywnych oraz wypracowanie zmian w zachowaniu, dzięki którym możliwe będzie wytrwanie w trzeźwości. Jako ośrodek odwykowy prowadzimy stacjonarne leczenie narkomanii, alkoholizmu, lekomanii, a także uzależnień od hazardu czy dopalaczy. Przeprowadzamy odtrucie alkoholowe i detoksykację narkotykową. W naszym ośrodku Pacjenci mogą czuć się bezpiecznie i komfortowo. Pobyt u nas to gwarancja dyskrecji i anonimowości. Poniżej przedstawiamy Państwu najczęściej zadawane pytania o narkotyki. W odpowiedziach dowiecie się Państwo m.in. jak rozwija się uzależnienie, jak rozpoznać czy ktoś jest uzależniony oraz jakie zmiany w organizmie powoduje zażywanie substancji psychoaktywnych.
- Jak długo po spożyciu narkotyków można je wykryć w moczu?
- Jakie zaburzenia powoduje okazjonalne palenie marihuany?
- Jakie narkotyki można wykryć za pomocą dostępnych testów?
- Czy moje dziecko zażywa narkotyki?
- Dlaczego uzależniamy się od narkotyków?
- Który narkotyk najszybciej wywołuje uzależnienie?
- Czy palenie marichuany wywołuje zaburzenia psychiczne?
- Po jakim czasie palenia trawki wystąpuje zespół abstynencyjny?
- Jakie substancje uzależniają?
- Narkomania i alkoholizm w Polsce
- Narkomania – sytuacja w Europie
1. Jak długo po spożyciu narkotyków można je wykryć w moczu?
Metody wykrywania narkotyków i ich metabolitów w moczu są bardzo zróżnicowane. Do celów użytkowych stosuje się zazwyczaj testy paskowe. Trzeba jednak pamiętać, że większość z nich cechuje sztucznie zaniżona czułość, pozwalająca uzyskać dużą swoistość. Z tego też względu wynik pozytywny świadczy o bardzo dużym prawdopodobieństwie obecności narkotyków w moczu, jednak wynik negatywny może być fałszywy. Czas utrzymywania się narkotyków w moczu jest zależny od wielu czynników:
- wieku i masy ciała,
- rodzaju przyjmowanego narkotyku,
- czasu trwania ostatniego ciągu (regularne przyjmowanie co najmniej 3 × w tygodniu),
- wielkości dawki i drogi przyjmowania narkotyku, np. narkotyk dożylny, palony, przyjmowany przez błonę śluzową nosa, doustny)
- osobniczej reakcji na narkotyk,
- przyjmowania innych leków i substancji,
Producenci testów najczęściej podają, że czas detekcji narkotyków w moczu wynosi:
- kokaina – 2-3 dni lub dłużej,
- amfetamina – 2-3 dni,
- morfina, heroina – 2-3 dni lub dłużej,
- kanabinoidy – do 5 dni, przy przewlekłym używaniu do 30 tygodni,
- barbiturany – krótko działające do 2 dni, długo działające do 10 dni.
- benzodiazepiny – do 3 dni lub dłużej (w zależności od okresu biologicznego półtrwania przyjmowanej benzodiazepiny),
Wykazano, że u osób uzależnionych czasy te mogą być znacznie dłuższe niż u osób przyjmujących wymienione substancje sporadycznie.
2. Jakie zaburzenia powoduje okazjonalne palenie marihuany?
Dzieci i młodzież reagują na działanie konopi podobnie jak dorośli. Wyróżnia się następujące fazy działania konopi, między którymi występują okresy uspokojenia i „wyciszenia psychicznego”:
- faza dobrego samopoczucia i euforii z wielomównością i napadami śmiechu,
- faza nadwrażliwości zmysłowej, zwłaszcza słuchu i wzroku z zaburzeniami poczucia czasu i przestrzeni, niekiedy napadami ostrego lęku,
- faza ekstatyczna,
- faza snu i przebudzenia.
Objawy te nie powinny utrzymywać się dłużej niż dobę. Utrzymywanie się objawów psychotycznych w ciągu kolejnych dni zawsze jest objawem niepokojącym i wymaga konsultacji psychiatrycznej.
Niepożądane działanie konopi (również przy stosowaniu okazjonalnym) – stan zatrucia – nie stanowi zagrożenia dla życia. Objawy zatrucia mogą u danej osoby wystąpić nawet po zastosowaniu niewielkiej dawki konopi, która dla innego użytkownika nie jest dawką toksyczną. Reakcja na konopie jest bardzo indywidualna i zmienna; ulega modyfikacji w zależności od stanu psychicznego w momencie przyjmowania narkotyku, cech osobowości, posiadanej wiedzy, doświadczeń oraz oczekiwań. Podstawowy objaw zatrucia konopiami stanowi psychoza intoksykacyjna (zmienne obrazy kliniczne; zazwyczaj: omamy wzrokowe, słuchowe, pseudoomamy, przyspieszenie toku myślenia, depersonalizacja, derealizacja, urojenia np. prześladowcze, czasami przymglenie świadomości). Dodatkowo mogą się pojawiać: niepokój, lęk, zagubienie, bezsenność.
Objawy psychotyczne mijają po kilku dniach. Objawy somatyczne zatrucia dotyczą układu krążenia (przyspieszenie tętna, zwiększenie ciśnienia i zaburzenia ortostatyczne), układu pokarmowego (wysuszenie błony śluzowej jamy ustnej, wzmożone łaknienie); mogą występować: bóle głowy, przekrwienie spojówek, rzadko hipertermia.
Poza stanami bezpośrednio występującymi po zażyciu konopi osoby stosujące okazjonalnie te narkotyki są narażone na:
- występowanie urazów (wypadki komunikacyjne, w szkole) z powodu gorszej sprawności psychofizycznej,
- rozwój uzależnienia, szczególnie u osób z problemami psychologicznymi, z rodzin, w których występują zaburzenia psychiczne. Mimo niejednoznacznych wyników badań, uważa się, że przyjmowanie okazjonalne konopi może być fazą poprzedzającą regularne przyjmowanie narkotyków z grupy opioidów lub picie alkoholu,
- wystąpienie przewlekłego stanu psychotycznego, który wymaga różnicowania z innymi psychozami, np. schizofrenią.
Palenie marihuany nie wiąże się na ogół z powstawaniem zaburzeń morfologicznych ośrodkowego układu nerwowego.
3. Jakie narkotyki można wykryć za pomocą dostępnych testów?
Za pomocą „szybkich testów” można wykryć w moczu takie substancje jak: amfetamina, metamfetamina, ecstasy (MDMA), kanabinoidy, fencyklidyna, ketamina, dekstrometorfan, morfina, heroina, fentanyl, metadon, buprenorfina, kokaina, benzodiazepiny, barbiturany. Są to testy jakościowe. Swoistość tych testów mieści się w granicach 95-99% (to znaczy, że na 100 wyników ujemnych 95-99 to wyniki prawdziwie ujemne). Dla testów ustalono progi „odcięcia” – wartości graniczne, powyżej których wynik uważa się za dodatni. Wartość graniczna jest tak ustalona, aby wykluczyć możliwość wyniku fałszywie dodatniego np. po zjedzeniu maku czy po przebywaniu w pomieszczeniu, gdzie powietrze jest zanieczyszczone dymem z marihuany. Przykładowo wartość graniczna dla konopi wynosi 50 ng/ml, dla opioidów 300 ng/ml, dla metamfetaminy 1000 ng/ml. Testy ilościowe gwarantują niemal 100% swoistość. Cena jednego oznaczenia to zazwyczaj około 20 zł.
4. Czy moje dziecko zażywa narkotyki?
Sprawa nie jest prosta, czego dowodem są rozmowy z rodzicami pacjentów, z których wynika, że dopiero po roku, dwóch latach zorientowali się, że ich dziecko stosuje narkotyki. Dziecko czy nastolatek stosujący narkotyki zazwyczaj zachowują to w tajemnicy, ukrywają swoje zachowania, ponieważ wiedzą, że nie będą one akceptowane przez dorosłych. Bardzo rzadko się zdarza, że dzieci próbują czy używają narkotyków w samotności; najczęściej robią to z innymi z osobami, które mają „jakieś doświadczenie”. Wszystkich obowiązuje zmowa milczenia i dlatego tak trudno ustalić, czy dziecko stosuje narkotyki, z kim, dlaczego itp. U dzieci, które zaczynają stosować narkotyki, obserwuje się między innymi:
- zmianę dotychczasowego zachowania,
- bagatelizowanie, wyszydzanie niepokoju najbliższych przy próbach wyjaśniania zmian zachowania,
- izolowanie od rodziny, zerwanie „dobrego kontaktu i porozumienia”,
- częste zmiany nastroju od obniżonego do podwyższonego,
- przychodzenie do domu pod wpływem alkoholu lub w „dziwnym nastroju”, z rozszerzonymi źrenicami, rzadziej w lęku; niekiedy gadatliwość, nagłe objadanie się. itp.,
- zmienną aktywność od ospałości do pobudzenia,
- zaburzenia snu (przedłużenie lub istotne skrócenie),
- spadek zainteresowania szkołą, dotychczasowymi przyjemnościami,
- nagłą zmianę znajomych, zazwyczaj na starszych, odsuwanie się od dotychczasowych kolegów, przyjaciół,
- dążenie do przebywania w środowiskach, gdzie mogą być narkotyki,
- spóźnianie się, kłamstwa, częste przebywanie poza domem,
- zamykanie się w swoim pokoju, zakaz wchodzenia do pokoju,
- ginięcie z domu pieniędzy, atrakcyjnych i łatwych do sprzedania rzeczy,
- posiadanie narkotyków (proszek, pigułki, zioła, płyny), opalonej folii, bibułek, fajki, igieł i strzykawek itp.
- uczestnictwo w bójkach, doznawanie urazów.
5. Dlaczego uzależniamy się od narkotyków?
Rozważając przyczyny sięgania po narkotyki zauważamy, że czymś innym są powody eksperymentów z narkotykami, a czymś innym przyczyny uzależnienia się od nich. Z pewnością o uzależnieniu decyduje zarówno psychofizyczna konstrukcja osoby, jak i właściwości substancji. O fakcie uzależnienia się od narkotyków nie zadecyduje tylko przypadkowy kontakt z nimi, lecz szereg czynników psychologicznych i biologicznych oraz społecznych, mających wpływ na relacje pomiędzy jednostką a narkotykiem.
Brak życiowych perspektyw, bezrobocie czy przestępczość to czynniki związane ze środowiskiem społecznym mogące osłabić wiarę młodego człowieka w siebie i we własną przyszłość. Niebagatelną rolę odegrają tu grupy rówieśnicze, w których młody człowiek funkcjonuje a w których niekiedy narkotyki są atrybutem buntu i sprzeciwu wobec społeczeństwa. Zachwiane relacje w rodzinach, brak wsparcia i porozumienia, nieprawidłowe wzorce ze strony rodziców połączone np. z nadużywaniem alkoholu wywołują wśród dzieci postawy ucieczkowe, a narkotyk staje się jedną z form tej ucieczki. Cechami jednostek podatnych na uzależnienia bywają niepewność i niedojrzałość emocjonalna, słaba motywacja do działań, mała odporność na stres. Bywa, że postawa rodziców ma wpływ na zaburzenia osobowości mogące mieć znaczenie w społecznych kontaktach dzieci: przesadna idealizacja bądź lekceważenie innych, zakłócenia tożsamości, zmienność nastrojów, poczucie pustki – mogą mieć źródło w niewłaściwym traktowaniu dziecka przez rodziców, oddaleniu się od jego potrzeb emocjonalnych. Dodatkowo, w wyniku nadużywania środków psychoaktywnych mogą pogłębić się poważne zachowania aspołeczne.
Spośród zaburzeń psychicznych mających wpływ na podatności na uzależnienie dominuje lęk i zaburzenia nastroju. Następnie będą one wzmagać się w czasie uzależnienia, gdyż narkotyki łagodzić będą te zaburzenia tylko doraźnie.
Podwyższone ryzyko uzależnienia może mieć również związek z czynnikami biologicznymi. W przypadku alkoholu teza na temat genetycznych predyspozycji dzieci alkoholików do podatności na to uzależnienie została naukowo udowodniona.
6. Który narkotyk najszybciej wywołuje uzależnienie?
Bardziej uzależniają substancje działające szybciej i krócej. Istotne znaczenie ma intencja przyjmowania substancji i oczekiwania związane z jej przyjęciem.
Substancje stymulujące (metamfetamina, amfetamina, kokaina, crack) charakteryzuje duży potencjał uzależniający i w dość krótkim czasie powodują odczuwanie przymusu ich przyjmowania (głód psychiczny). W dalszej kolejności następuje rozwój neuroadaptacji, czyli zjawiska tolerancji i zespołu abstynencyjnego. Opioidy, szczególnie o krótkim okresie biologicznego półtrwania (heroina, morfina) powodują wzrost tolerancji w okresie 2-3 tygodni regularnego przyjmowania. Jeżeli opioidy przyjmowane są w celu odurzania się, to przymus ich przyjmowania rozwija się równolegle do zjawiska neuroadaptacji.
7. Czy palenie konopi wywołuje zaburzenia psychiczne?
Używanie konopi (nie tylko palenie, również jedzenie) powoduje okresowe zaburzenia psychiczne: zawarte w konopiach substancje, tetrahydrokanabinole, powodują występowanie przemijających stanów psychotycznych (lęk, zaburzenia nastroju z dominującą dysforią, deficyty poznawcze, urojenia, zaburzenia percepcji – omamy), pogorszenie pamięci, zdolności uczenia się i trudności w rozwiązywaniu problemów.
Oprócz powyższych stanów używanie konopi może się przyczyniać do rozwoju przewlekłych zaburzeń psychotycznych w wybranej grupie osób (obciążenia genetyczne, zaburzenia emocjonalne, zachowania, jak wycofanie społeczne, dziwaczność), głównie z kręgu schizofrenicznego i afektywnego.
Nadal nie ustalono jednoznacznie, czy substancje halucynogenne (a do takich należą konopie) mogą wyzwolić schizofrenię, ale występuje ogólna zgoda, że używanie konopi może się przyczyniać do rozwoju przewlekłych stanów psychotycznych. Rola konopi jako niezależnego czynnika ryzyka schizofrenii jest kontrowersyjna.
8. Po jakim czasie palenia trawki wystąpuje zespół abstynencyjny?
Nie zawsze stosowanie konopi prowadzi do rozwoju uzależnienia. Bardzo wiele osób pali konopie przez całe lata, ale czynią to okazjonalnie, np. raz w miesiącu, więc przyjmowanie narkotyku nie powoduje większych zmian w ich zdrowiu i funkcjonowaniu rodzinnym czy społecznym. Do najważniejszych czynników modelujących uzależnienie zalicza się: cechy osobowości, stan somatyczny, czynniki środowiskowe oraz rodzaj i ilość substancji psychoaktywnej, a także czas jej przyjmowania. Jest tak wiele zmiennych wpływających na rozwój uzależnienia, że nie ma jednoznacznej odpowiedzi na powyższe pytanie, przyjęto jednak, że:
- Używanie substancji psychoaktywnej (w tym konopi) 3 razy w tygodniu przez okres miesiąca w ciągu ostatniego roku jest wzorem przyjmowania mieszczącym się w uzależnieniu. Dla psychoterapeutów pracujących z osobami uzależnionymi rozpoznanie uzależnienia ustala się raz na zawsze i jest nielimitowane w czasie. Konieczne jest wówczas leczenie narkomanii i poddanie się odpowiedniej terapii.
- Zespół abstynencyjny jest jednym z objawów uzależnienia. Poniżej przedstawiono kryteria diagnostyczne uzależnienia do których zalicza się następujące objawy i zachowania:
- silne pragnienie przyjmowania substancji albo poczucie przymusu jej przyjmowania,
- trudności w kontrolowaniu zachowania związanego z przyjmowaniem substancji, momentu rozpoczęcia się i zakończenia tego zachowania, ilości przyjętej substancji,
- fizjologiczne objawy stanu odstawienia występujące po przerwaniu stosowania lub zmniejszeniu ilości przyjmowanej substancji
- charakterystyczny dla danej substancji zespół abstynencyjny albo używanie tej samej lub podobnie działającej substancji w celu zmniejszenia nasilenia objawów abstynencyjnych lub ich uniknięcia,
- stwierdzenie tolerancji,
- narastające zaniedbywanie innych źródeł przyjemności lub zainteresowań, zwiększona ilość czasu poświęconego na zdobywanie lub przyjmowanie substancji, lub odwracanie następstw jej działania.
- przyjmowanie substancji mimo dowodów i wiedzy o jej szkodliwych następstwach somatycznych, psychicznych i społecznych.
9. Lista substancji uzależniających.
Podstawowe środki mające takie właściwości to:
- Opioidy (opiaty) – takie jak heroina , morfina, różne przetwory z maku lekarskiego
- Alkohol etylowy
- Amfetamina i jej pochodne, w tym metylenodioksymetamfetamina (ecstasy)
- Kokaina
- Przetwory konopii indyjskich ( marihuana, haszysz i in.)
- Nikotyna, produkty tytoniowe
- Leki nasenne (barbiturany)
- Leki uspokajające i przeciwlękowe (benzodiazepiny)
- Przetwory rośliny Catha edulis (Cat)
- Środki halucynogenne czyli psychodysleptyczne (LSD, meskalina, psylocibina)
- Wziewne rozpuszczalniki (aceton, toluen, 4-chlorek węgla).
Badania wykazały, że substancja o największej sile uzależniającej jest heroina. W dalszej kolejności plasują się – alkohol, kokaina, amfetamina, nikotyna, kofeina i marihuana. Dane te pokazują ciekawą rozbieżność między naukową oceną potencjału uzależniającego różnych substancji psychoaktywnych a rozmaitymi uregulowaniami prawnymi dotyczącymi ich legalnego obrotu.
10. Narkomania i alkoholizm w Polsce
Polska jest szczególnie zagrożona szybkim rozwojem handlu narkotykami ze względu na gwałtowne przemiany społeczne, frustracje i bezrobocie. Narażone są zwłaszcza osoby młode w wieku 16-18 lat. Narasta problem łączenia nadużywania alkoholu i narkotyków. Generalnie – narkomania i alkoholizm dotknąć mogą w dużej mierze grupy ludzi wykluczonych, czyli tą część społeczeństwa, która nie może dostosować się do zmieniających się warunków i nie nadąża za grupami znajdującymi swoje miejsce w erze rozwoju techniki i informacji.
Do grupy wysokiego ryzyka zalicza się jednak także młodzież z dobrze sytuowanych rodzin, w bogatych ośrodkach miejskich. Młodzież ta eksperymentuje z narkotykami na dyskotekach czy w różnego rodzaju klubach. Sprzyja temu chęć kopiowania i dorównywania przykładom nie najlepszych zachowań konsumpcyjnych.
Najczęściej używanymi opiatami w Polsce sa tzw. „brązowa heroina” (brown sugar) i tradycyjny polski kompot wytwarzany ze słomy makowej w warunkach domowych. Słoma jest wciąż dostępna mimo zakazu uprawy maku bogatego w morfinę. Rzadziej używane są „makiwara” (także otrzymywana ze słomy makowej) , tzw. „biała heroina” , metadon oraz opium. Coraz częściej stosowane są środki psychostymulujące takie jak amfetamina, i rzadziej -metamfetamina oraz kokaina. Pojawiła się też metylenodioksymetamfetamina (ecstasy), łącząca niebezpiecznie cechy psychostymulantów i halucynogenów.
W ostatnich latach nastąpiło niepokojące zwiększenie używania amfetaminy. Rośnie też użycie przetworów konopi, zwłaszcza marihuany. Pojawiają się sporadycznie niebezpieczne sa mieszanki typu heroiny z kokainą (speed ball), bardziej powszechne w Hiszpanii i Portugalii.
11. Narkomania – sytuacja w Europie
O rozmiarze narkomanii w krajach Unii świadczyć może tragiczny jej skutek – corocznie kilka tysięcy ludzi umiera z powodu nadużywania narkotyków (np.w roku 2000 – prawie 9 tys. osób). W okresie 1990-2000 ilość ofiar notowanych w okresach rocznych wzrosła o ponad 35 %. Większość ofiar to mężczyźni w wieku 20-30 lat a przeważająca liczba zgonów dotyczy uzależnionych od heroiny Coraz częściej jednak także kokainy i amfetaminy a ostatnio – ecstasy. Trzeba podkreślić, że ryzyko śmierci narkomana (AIDS, wypadki, samobójstwa) jest 20-krotnie większe w porównaniu z jego nieuzależnionym kolegą ! W krajach Unii niemal 70% osób w wieku 16-25 zna kogoś kto nadużywa marihuany a 55 % twierdzi, że nie ma problemów w uzyskaniem narkotyków w szkole a ponad 70% – w klubach , dyskotekach i na prywatkach. Niestety, szybko podążamy w kierunku tych „standardów” …. Największe nasilanie narkomanii obserwuje się w Danii, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii.
Rozpowszechnienie amfetaminy jest szczególnie duże w Finlandii (ok. 30% uzależnionych) a ecstasy – w Szwecji, natomiast Marihuany – we Francji. Rośnie zużycie kokainy w krajach Europy, szczególnie W. Bytanii, Danii, Niemczech, Holandii. Do krajów UE trafia rocznie ponad 200 ton tego narkotyku z Ameryki Łacińskiej (cena za jeden gram waha się w granicach 40- 180 euro). Rozwój narkomanii kokainowej jest szczególnie niepokojacy, w niektórych krajach Europy (W. Brytania) kokainistów jest (procentowo) więcej niż w USA !. W ostatnich latach często pojawia się forma krystaliczna kokainy – crack, przeznaczona do palenia, szczególnie groźna, ze względu na szybkie przenikanie do ośrodkowego układu nerwowego. Jeśli chodzi o marihuanę, największym producentem w Europie jest Holandia (także największy producent ecstasy) W Grecji i Niemczech, co czwarta osoba na „odwyku” leczy się z uzależnienia od marihuany. Palenie „trawki” lub używanie haszyszu często jest wstępem do sięgania po silniejsze narkotyki takie jak heroina i kokaina.
Rozszerzenie Unii Europejskiej i przystąpienie do niej Polski niewątpliwie zwiększa nasze problemy z narkotykami. Narkotyki nie znają podziałów na kraje, nie respektują granic. Stały się, można tak określić, towarem globalnym. Zanika podział na rynki zbytu i kraje tranzytu, jak to było jeszcze dwadzieścia kilka lat temu, gdy polscy narkomanii wstrzykiwali sobie głównie do żyły domowej produkcji kompot a bardziej „nowoczesne” formy narkotyków płynęły przez nasz kraj na Zachód.
Z drugiej strony, wejście do Unii stwarza jednak szansę na poprawę skuteczności walki z narkotykami, pozwala na działania bardziej skoordynowane i oparte na wyższych standardach. Na szczęście nie odnotowujemy silnego wzrostu zachorowań na AIDS, tak jak ma to miejsce w Rosji czy Ukrainie, a od niedawna niestety także na Łotwie i w Estonii. Nasz kraj znajduje się jednak wciąż w bezpośrednim zagrożeniu.
