Uzależnienia behawioralne są niekontrolowanym wykonywaniem pewnych czynności, są uzależnieniem od różnego rodzaju zachowań.
Zachowania te oceniane są jako patologiczne z uwagi na ich intensywność i ponoszone przez osobę uzależnioną konsekwencje. Uzależnienia behawioralne nie są związane z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych.
Zaliczmy do nich między innymi:
- gry hazardowe
- gry komputerowe
- seks
- internet
- zakupy
- ćwiczenia
- jedzenie
- praca
- wiele innych
Obszary uzależnień od czynności:
- Patologiczny hazard
- Uzależnienie od internetu
- Seksoholizm
- Zakupoholizm
- Pracoholizm
- Fonoholizm (uzależnienie od telefonu)
- Samouszkodzenia umiarkowane
- Bigoreksja (uzależnienie od posiadania umięśnionego ciała)
- anoreksja (uzależnienie od opalania się)
- Ortoreksja (uzależnienie od zdrowej diety)
- Kompulsywne objadanie się
- Inne
Objawy uzależnienia:
- Silne pragnienie lub poczucie przymusu podejmowania określonych czynności bądź zachowań.
- Trudności w kontrolowaniu danego zachowania.
- Zachowanie zaczyna dominować nad pozostałymi, staje się najważniejszą aktywnością.
- Rośnie tolerancja – zwiększa się zapotrzebowanie na dane zachowanie w celu uzyskania efektów wcześniej uzyskiwanych przy mniejszym jego nasileniu . Wskaźnikiem rosnącego zapotrzebowania może być wydłużenie czasu poszczególnych epizodów zachowania lub wzrost ich intensywności (jakości).
- Fizjologiczne lub/i psychiczne objawy odstawienia, występujące gdy zachowanie zostało przerwane lub ograniczone ( np. złość, smutek, poirytowanie).
- Konflikt na trzech płaszczyznach:
- konflikt osoby z otoczeniem (interpersonalny) np. z rodziną, przyjaciółmi;
- konflikt intra-psychiczny (intrapersonalny) np. przeżywanie negatywnych emocji na skutek angażowania się w dane zachowanie;
- konflikt pomiędzy osobą a jej aktywnościami takimi jak: praca, nauka, zainteresowania.
7. Kontynuacja szkodliwych zachowań pomimo strat i szkód z nimi związanych.
8. Nawroty do zachawania po okresach abstynencji.
Edyta Bokisz
Bibliografia:
- www.youtube.com/watch?v=UniZFIFpnd8&ab_channel=FundacjaHilgiera;
- https://www.uzaleznieniabehawioralne.pl/;
- M. Rowicka, „Uzależnienia behawioralne” KBPN, Warszawa 2015;
- M .Kik „Uzależnienia behawioralne” , FUNDACJA TENEO.
Negatywne konsekwencje uzależnień behawioralnych
- Fizyczne
bóle i zawroty głowy, bóle nadgarstka, bóle w klatce piersiowej, nudności, problemy żołądkowe, tiki nerwowe, zespół przewlekłego przemęczenia.
- Psychiczne
nadaktywność, problemy ze snem, nieumiejętność wypoczynku, napięcie emocjonalne, zmienne nastroje, drażliwość, trudności w koncentracji uwagi, zaniżona samoocena, obniżona satysfakcja z życia, przygnębienie.
- Społeczne
zaniedbywanie innych aktywności, zawężenie lub brak zainteresowań, izolowanie się od innych ludzi – złe relacje rodzinne związane z zanikaniem więzi czy rozpadem rodziny.